Stypendia stażowe a renta socjalna [OPINIA]

  • Kartka na notatki

Spółdzielnia Socjalna Open Technologies wystąpiła do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z zapytaniem o to, czy przychody uzyskane w ramach udziału w projektach mających na celu aktywizację zawodową, przez osoby posiadające renty socjalne i z tytułu niezdolności do pracy należy traktować jako dochód mający wpływ na umniejszenie lub zawieszenie renty?

Dla kogo staże aktywizujące zawodowo?

W związku z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej, nasz kraj otrzymał fundusze na aktywizację zawodową osób wykluczonych z rynku pracy – w tym osób z niepełnosprawnościami. Od kilku lat w całej Polsce organizacje pozarządowe realizują liczne projekty, finansowane ze środków europejskich, mające na celu aktywizację zawodową. Odbywa się to głównie poprzez płatne staże zawodowe i szkolenia o charakterze zawodowym – niekiedy także wraz ze stypendiami szkoleniowymi. Nasunęło to pewnego rodzaju wątpliwości: czy przychody uzyskane w ramach udziału w projektach, przez osoby posiadające renty socjalne i z tytułu niezdolności do pracy należy traktować jako dochód mający wpływ na umniejszenie lub zawieszenie renty?

Niejasności w przepisach prawnych

Spółdzielnia Socjalna Open Technologies, jako organizacja zajmująca się aktywizacją zawodową, wielokrotnie występowała do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z prośbą o rozwianie tej wątpliwości. Dotychczas ZUS interpretował sprawę tę dwojako: raz powołując się na ustawę ordynacja podatkowa stwierdzał, iż tego typu przychody (uzyskane poprzez udział w projektach finansowanych ze środków UE) nie są opodatkowane podatkiem dochodowym, a w związku z tym nie mogą być traktowane jako dochód mający wpływ na umniejszenie lub zawieszenie renty. Innym razem ZUS interpretował ten problem w sposób taki, iż skoro od wyżej wymienionych przychodów odprowadzana jest składka społeczna (tylko w części pracodawcy), należy traktować tego typu przychody jako dochód mający wpływ na zawieszenie bądź umniejszenie renty. Zdażało się nawet, iż w ramach tego samego oddziału ZUS sprawy te były rozstrzygane dwojako (zależało to tylko i wyłącznie od urzędnika, który daną sprawę rozpatrywał).

Pytanie do Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej

Opisane powyżej niejasności skłoniły nas do wystąpienia bezpośrednio do Elżbiety Rafalskiej, Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z prośbą o rozstrzygnięcie tego problemu, czy przychody uzyskane w ramach udziału w projektach finansowanych ze środków europejskich powinny być traktowane jako dochód mający wpływ na zawieszenie lub umniejszenie renty czy też nie? W kwietniu 2018 r. otrzymaliśmy pisemną odpowiedź na nasze zapytanie, podpisaną przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie, w której kwestia ta została rozstrzygnięta jednoznacznie. W piśmie tym stwierdzono, iż

pobieranie stypendium stażowego, finansowanego ze środków unijnych powinno pozostać bez wpływu na zawieszenie / zmniejszenie renty z tytułu niezdolności do pracy oraz na zawieszenie prawa do renty socjalnej.

Prezes ZUS w swoim piśmie wskazał, iż w świetle obowiązujących przepisów staż finansowany ze środków europejskich, który ma na celu aktywizacje zawodową osób niepełnosprawnych nie mieści się w pojęciu wykonywania pracy zawodowej, ponieważ jego istotą jest nabycie określonych umiejętności, a nie uzyskanie z tego tytułu przychodów. Ponadto wskazał, że w przypadku renty socjalnej nie znajdzie również zastosowanie art. 10 ust. 5 ustawy o rencie socjalnej, ponieważ przychody otrzymane z tytułu stypendium przyznawanego w ramach programu finansowanego z udziałem środków europejskich są wolne od podatku dochodowego (wynika to z art. 21 ust. 1 pkt. 137 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Jednolite stanowisko ZUS

W związku z tym, iż w piśmie do Pani Minister Elżbiety Rafalskiej wskazaliśmy, iż występują różne interpretacje (nawet w obrębie jednego oddziału ZUS-u), Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zobowiązał wszystkie oddziały ZUS do stosowania jednolitej interpretacji przepisów i zobligował ZUS do stosowania powyższego stanowiska.

Jako Spółdzielnia zajmująca się aktywizacją zawodową osób niepełnosprawnych, jesteśmy bardzo zadowoleni z takiego rozstrzygnięcia. Osoby które odbywały u nas staż i którym ZUS nakazał zwrot rent socjalnych wystąpiły do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z prośbą o zaprzestanie potrącania z ich rent kwot z tytułu wcześniej „niesłusznie uzyskanych dochodów” oraz zwrot już potrąconych środków. W ostatnich dniach czerwca z ZUS w Poznaniu przyszła odpowiedź, że
potrącenia zostaną wstrzymane, a kwota już potrącona – zwrócona.


Tekst został opracowany wspólnie przez członków Spółdzielni Socjalnej Open Technologies, która otrzymała interpretację od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Zapoznaj się z interpretacją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych